Uzmanlar, bugüne kadar dünyadaki hiçbir canlıda görülmemiş ölçüde sadeleştirilmiş genetik koda sahip bir bakteri üretti. ‘Syn57’ adı verilen sentetik Escherichia coli bakterisi, yaşamın temel dilini oluşturan 64 kodondan yalnızca 57’sini kullanarak vücudunu inşa edecek şekilde tasarlandı. Bu, genetik kodun şimdiye kadar elde edilmiş en ‘küçültülmüş’ hali olarak kayıtlara geçti.
Genetik Kodun Sıfırdan Tasarımı
Araştırma, İngiltere’deki Medical Research Council Molecular Biology Laboratuvarı’nda yürütüldü. Bilim insanları, doğadaki gereksiz kodon tekrarlarını ortadan kaldırmak için bakterinin tüm genomunu baştan tasarladı. Bu kapsamda 101 binden fazla genetik değişiklik yapıldı. Genetik parçalar bilgisayar ortamında tasarlanarak küçük bölümler halinde bakterilere aktarıldı ve test edildi. Ardından bu parçalar birleştirilerek tamamen sentetik ve işlevsel bir bakteri elde edildi.
‘Syn57’ Virüslere Karşı Dirençli
Çalışmanın başyazarlarından sentetik biyolog Wesley Robertson, sürecin zorluklarına dikkat çekerek, “Bazen çıkmaz yolda mıyız, yoksa bunu tamamlayabilir miyiz diye düşündük” dedi.
‘Syn57’, ciddi ölçüde sıkıştırılmış genetik koduyla yaşamın sürdürülebileceğini kanıtladı. Ayrıca boşta kalan kodonların farklı işlevlere atanabileceği belirtildi. En dikkat çekici özelliklerinden biri ise virüslerin bu genetik kodu okuyamaması. Bu sayede bakterilerin endüstriyel ölçekte protein üretiminde virüs kaynaklı kayıpların azalacağı öngörülüyor.
Bilimde Yeni Bir Kapı Açılıyor
Araştırmacılar, ‘Syn57’nin sağladığı bu avantajların yalnızca biyoteknoloji değil, aynı zamanda yeni sentetik polimerler ve makrosikller geliştirme yolunda da fırsatlar sunduğunu belirtti. Bu keşfin, gelecekte genetik mühendisliğinde ve biyolojik üretim süreçlerinde devrim niteliğinde bir dönüm noktası olacağı ifade ediliyor.